Help de boer met een digitaal plan voor meer veerkracht
Leestijd: 4 minuten
VEERKRACHT SOCIAAL ECOLOGISCHE SYSTEMEN
DOOR Inge Janse
November 2018
De agrarische sector kan enorm profiteren van digitalisering, maar boeren worden geconfronteerd met te veel obstakels. Datawetenschapper Ioannis Athanasiadis pleit voor een eerlijker systeem van kosten en baten. Want waarom zouden we wel met z’n allen betalen voor dijken, maar niet voor digitalisering? Onderzoek naar datagedreven veerkracht.
“We betreden de wereld van datagedreven onderzoek. Dat zorgt voor nieuwe uitdagingen, maar ook voor nieuwe kansen voor burgers, boeren, de hele wereld.” Het moge duidelijk zijn dat WUR-datawetenschapper Ioannis Athanasiadis enthousiast is over informatie. Hoe meer, des te beter. Dankbaar maakt hij gebruik van de data-explosie van de afgelopen decennia via computers, sensoren en telefoons. Zijn doel: datagedreven innovaties verzinnen, laten landen in de agro-foodsector, en zo diens veerkracht vergroten.
Transparantie vergroot veerkracht
Athanasiadis en zijn collega’s werken aan twee onderdelen van datagedreven veerkracht. Enerzijds is dat de toegang tot data in de toeleveringsketen. “Een boer die weet dat zijn leverancier eerder langskomt, of dat er leveringsproblemen zijn, kan daar rekening mee houden in zijn planning.” Kennis over deze supply chain stopt alleen nog vaak bij de voordeur van het bedrijf, alles wat zich daarbuiten afspeelt blijft een zwarte doos. “Terwijl transparantie je veerkracht vergroot om te reageren op veranderingen.”
FOTO Jeroen Hofman
Laden en lossen op een industrieterrein. Datawetenschapper Ioannis Athanasiadis onderzoekt onder meer de datagedreven veerkracht in de toeleveringsketen. FOTO Shutterstock
Anderzijds kijkt de datawetenschapper naar de veerkracht van ICT-systemen zelf. Neem subsidies, een cruciale bron van financiën voor boeren. Als die in slechts één database beheerd worden, en deze valt om welke reden dan ook uit, dan hebben boeren een probleem. Door de informatie te verdelen over meerdere databases, heb je ook minder last van een defecte server. “Deze informatieveerkracht is cruciaal voor elk systeem dat nodig is om je werk succesvol uit te voeren. Van betalingen uitvoeren tot waterniveaus monitoren: we vertrouwen blind op ICT-systemen zolang alles goed gaat, en realiseren ons niet hoe essenteel hun werking is.”
‘We vertrouwen blind op ICT-systemen zolang alles goed gaat, en realiseren ons niet hoe essentieel hun werking is’
Om vooruitgang op beide domeinen te boeken, zoeken Athanasiadis en zijn collega’s naar nieuwe datagedreven technieken voor de agrifood-sector. Wat is het, hoe kan het gebruikt worden, wat zijn de voor- en nadelen, en welke gevaren komen erbij kijken? Kanshebbers zijn blockchain (het digitale netwerk om transacties te registreren), big data (de analyse van grote datasets om nieuwe inzichten te verwerven) en cloud-opslag (online data wegschrijven, in plaats van lokaal).
Digitale oplossingen kunnen ook de veerkracht vergroten bij grote problemen. FOTO XRESCH/Pixabay
Athanasiadis praat daarvoor veel met stakeholders. “In een workshop met boeren, IT-bedrijven en academische experts, ontwikkelden we bijvoorbeeld scenario’s waarin blockchain kan worden toegepast.” In één daarvan krijgen voedingsproducten een digitaal paspoort mee. Hierin staat onder meer waar de ingrediënten vandaan komen en of het product voldoet aan de eisen van het ‘Beter leven’-keurmerk. “Dit is niet alleen interessant voor de consumenten, maar ook voor de boeren. Zij kunnen via zo’n digitaal paspoort de toegevoegde waarde van hun werk laten zien, zoals de kwaliteit van hun producten.”
Een digitaal paspoort is ook interessant voor boeren; zij kunnen daarmee de toegevoegde waarde van hun werk laten zien, zoals de kwaliteit van hun producten. FOTO Sven Scheuermeier/Unsplash
Digitale oplossingen kunnen ook de veerkracht vergroten bij grote problemen. Neem de recente voedselschandalen met eieren en vlees. “Als zo’n vervuiling optreedt, realiseer je je pas hoe lang het duurt om de bron te vinden in de bevoorradingsketen. Vrijwel alle registratie gebeurt namelijk nog op papier. Terwijl het met een goede data-infrastructuur maar een paar seconden kost om een ei te herleiden naar Griekenland, of een gehaktbal naar Duitsland.”
Geld is een groot obstakel
Hoewel er voor de implementatie van alle ideeën nog de nodige technische drempels te nemen zijn, is er een groter obstakel, merkt Athanasiadis: geld. “Boeren moeten het meeste investeren. Elke koe, kip of ei registreren, dat is veel werk. Maar boeren krijgen er weinig voor terug, want ze kunnen niet opeens hun producten voor veel meer geld verkopen. Terwijl supermarkten dat wél kunnen.”
‘Met een goede data-infrastructuur kost het maar een paar seconden om een ei te herleiden naar Griekenland, of een gehaktbal naar Duitsland’
Boeren moeten bovendien investeren in het koppelen van alle systemen en hun onderhoud. En dan zijn er de bijkomstige privacyrisico’s van digitalisering. Wat als de financiële huishouding op straat komt te liggen? Of dat door data bedrijfsgeheimen onthuld worden?
Prijskaartje van veerkracht
Om die paradox te doorbreken, moet het volgens de datawetenschapper voor boeren interessant worden gemaakt om te investeren. Overheidsbeleid en wensen van consumenten kunnen hiervoor zorgen, mits deze ook leiden tot een betere verdeling van de kosten en baten tussen boeren, voedingsbedrijven en winkels. Niets doen is in ieder geval geen optie, benadrukt Athanasiadis. “Nederlanders weten als geen ander dat veerkracht een prijskaartje heeft, want je kunt niet in een delta wonen zonder dijken. Datzelfde geldt voor de veerkracht van ICT-systemen. Die ontstaat niet gratis, dus aan die bewustwording moeten we aan werken.”
Naam
Dr. Ioannis Athanasiadis
Functie
Universitair docent Information Technology bij Wageningen University & Research
Resilience onderzoek
Onderzoek naar de veerkracht van ICT-systemen in de agrifood-sector
Team
Voor dit onderzoek werkt Ioannis Athansiadis samen met WUR-wetenschappers op het gebied van informatietechnologie, logistiek, bedrijfs- en duurzame economie, voeding en biobased producten
Het moet voor boeren interessant worden gemaakt om te investeren in het koppelen van alle systemen en hun onderhoud (l) FOTO Shutterstock. De opslag van data maakt veel herrie (r). VIDEO Anja Koelstra.
Bovendien biedt die digitale stap vooruit ook voordelen, bezweert de assistent-professor. Want omdat we nog aan de vooravond staan van de digitalisering in de agrifood-sector, hebben we de mogelijkheid om fouten te voorkomen die in andere sectoren al gemaakt zijn. “Normaal definiëren de grote spelers de regels. Neem machinebouwers voor precisie-landbouw. Zij bepalen of en hoe de data gedeeld worden. Ook zijn er zorgen over wie er bij die data kunnen.”
‘Met een goede data-infrastructuur kost het maar een paar seconden om een ei te herleiden naar Griekenland, of een gehaktbal naar Duitsland’
De agrifood kan nog systemen optuigen die eerlijker zijn voor alle betrokkenen, met meer transparantie en meer veerkracht. “Boerenorganisaties, grote bedrijven en consumentenorganisaties moeten samen de digitale toekomst van de agrifood op een eerlijke manier vormgeven.”