Een op het lijf geschreven dieet
Leestijd: 3 minuten
VEERKRACHT INDIVIDU
DOOR Hanny Roskamp | FOTOGRAFIE Marije Kuiper
November 2018
Nieuw onderzoek moet uitwijzen hoe diëten per persoon kunnen worden samengesteld. Goed tegen tal van obesitas gerelateerde ziekten.
De een reageert anders op voeding dan de ander. We zijn nu eenmaal allemaal anders. Niet iedereen is even veerkrachtig, niet iedereen herstelt even snel van een overdaad aan vet en suiker. Dat mag een open deur lijken, wetenschappelijk gezien begint men pas sinds kort te begrijpen hoe dat kan en vooral hoe dat werkt.
Zo kwamen Israëlische onderzoekers in 2015 met onderzoek dat laat zien hoe sushi en ijs bij de een voor enorme glucosepiek zorgt en bij de ander voor een veel lagere piek. Ook ontdekten ze dat die de reactie kon worden voorspeld door de bacteriën in hun darmen (darmflora).
Reacties op voeding voorspellen
Dat was ingewikkeld onderzoek, waarbij de bloedsuikers werden gemeten van honderden proefpersonen als reactie op veel verschillende levensmiddelen. Al die gegevens werden ook nog eens gekoppeld aan de samenstelling van hun darmflora. Snelle computers kunnen in zo’n berg gegevens bepaalde patronen herkennen. En dat leverde informatie op, waarmee de glucosereacties op voeding voorspeld kunnen worden voor individuele mensen (door een monster te nemen van hun ontlasting).
Met een DEXA bodyscan wordt de vetverdeling van de proefpersoon gemeten.
Lydia Afman, universitair hoofddocent Humane Moleculaire Voeding, kijkt ook naar de reacties van individuele mensen op voeding. En ook zij ziet dat die reacties enorm kunnen verschillen. Na een grote dosis suiker ineens (een suikerchallenge) gaat bij sommige mensen het bloedsuiker enorm omhoog, bij anderen blijft het binnen aanvaardbare waardes.
Als het bloedsuiker binnen aanvaardbare waardes blijft, doet het hormoon insuline (dat onder andere suiker naar de spieren en het vetweefsel stuurt) goed zijn werk. Als de bloedsuikerspiegels uit de hand lopen, is de werking van insuline verstoord en dat is een teken dat iemand in de toekomst diabetes type 2 (suikerziekte) kan krijgen.
‘Het wordt steeds duidelijker, wat goed voor mij is hoeft niet per se goed voor jou te zijn’
Over het algemeen hebben mensen met overgewicht vaker een verstoorde suikerhuishouding en een grotere kans op diabetes type 2. Toch zag Afman tijdens haar onderzoek mensen met overgewicht bij wie het bloedsuiker helemaal niet onaanvaardbaar steeg als ze meededen aan een suiker- en vetchallenge. “Het wordt dus steeds duidelijker, wat goed voor mij is hoeft niet per se goed voor jou te zijn. Elk lichaam reageert anders, er is niet één lijn te trekken.”
Bij de proefpersoon worden de bloedwaarden gemeten voor, tijdens en na het toedienen van een shake. De boter en suikerklontjes geven aan hoeveel suiker en vet die shake bevat. Rechts een meter die continue glucose meet.
Naam
Dr. Ir. Lydia Afman
Functie
Universitair hoofddocent Humane Moleculaire Voeding bij Wageningen University & Research
Resilience onderzoek
Onderzoek naar gepersonaliseerde diëten, waardoor lichamen weer meer veerkracht krijgen en kunnen herstellen
Team
Voor dit onderzoek werkt Lydia Afman samen met wetenschappers van het Top Insitute Food & Nutrition (TiFN)
Lydia Afman denkt dat het Israëlische onderzoek nog niet het hele verhaal vertelt. Daarom werkt ze aan een vervolgstudie. “Ik vind hun studie heel mooi, die heeft een gebied opengebroken waardoor wij een stap verder kunnen gaan. De komende twee jaar gaan we samen met de Universiteit Maastricht een studie doen waarin we uitgaan van het idee dat de samenstelling van de voeding om een optimale gezondheid te bereiken voor iedereen verschilt. Deelnemers gaan een tijd een voedingsadvies volgen. Het ene is meer gericht op gezonde vetten en het andere op eiwitten en voedingsvezels. Mensen kunnen zich nog aanmelden voor de studie.”
‘Een ijsje zorgt bij de een voor een enorme glucosepiek en bij de ander voor een veel lagere piek’
Haar onderzoek is hoogst actueel. Het kijkt naar overgewicht en obesitas en daar hebben steeds meer mensen last van: rond de 50 procent van de Nederlandse bevolking. Bovendien kan overgewicht vooraf gaan aan ernstige aandoeningen zoals hart- en vaatziekte, kanker en diabetes type 2.
Voortijdig overlijden voorkomen
In de toekomst hoopt Afman dat haar onderzoek concrete handvatten oplevert voor mensen met overgewicht. En dan op een gepersonaliseerde manier. “Reageert iemand positief op gezonde vetten of juist op eiwitten en voedingsvezel? Als we dat weten, kunnen we mensen dieetadviezen geven die hen op het lijf zijn geschreven. Dat motiveert hen hopelijk om zich eraan te houden en zo kunnen we voorkomen dat ze ziek worden en voortijdig overlijden.”
Lydia Afman: “Elk lichaam reageert anders op suiker en vet, er is niet één lijn te trekken.”
Het onderzoek laat zien hoe veerkrachtig het lichaam is. Dat wil zeggen hoe sterk het uit balans is en hoe snel het herstelt als het een duwtje krijgt waardoor het uit balans raakt. “Als het lichaam een te hoge glucose respons heeft en niet snel herstelt van een suikerchallenge, kan dit op de lange termijn problemen voorspellen, zoals diabetes type 2. Maar dat gebeurt niet één-twee-drie.
“Het lichaam is bijzonder veerkrachtig, zelfs als iemand al diabetes type 2 heeft, dan is het soms mogelijk dat diegene met de juiste leefstijl terugkeert naar een gezonde toestand. Uiteindelijk kijkt ons onderzoek dus ook naar de veerkracht van het lichaam.”