Waterapps kan een cycloon al zeven dagen vooraf voorspellen. Foto: Shutterstock
Boeren in Ghana en Bangladesh weten sinds kort beter wanneer ze moeten zaaien of zich schrap moeten zetten voor een cycloon. Met dank aan hoogleraar Fulco Ludwig, die met zijn team bij WIMEK een langetermijn-weer-app ontwikkelde, waar overigens ook bierbrouwers en reisbedrijven van kunnen profiteren.
“Een fascinerend probleem waarbij de ontwikkeling van fundamentele kennis en de toepassing ervan dicht bij elkaar liggen.” Dat is volgens Fulco Ludwig, hoogleraar Water en Klimaatverandering, in een notendop wat hem drijft in zijn onderzoek bij het Wagenings Instituut voor Milieu en Klimaatstudies (WIMEK). Ludwig wil weten hoe hij op zo’n manier over klimaatverandering kan communiceren dat het leidt tot actie bij de mensen die het direct raakt. Want, zo leerde zijn ervaring met grootschalige projecten over de gevolgen van klimaatverandering: voor beleidsmakers in Den Haag en Brussel was dat vooral nice to know, waardoor actie uitbleef.
De hoogleraar verschoof daarom zijn focus naar onderzoek waarvan de resultaten mensen helpen om zich aan te passen aan veranderende omstandigheden. Hij noemt dit Climate Information Services, diensten die klimaatverandering vertalen naar de gevolgen voor specifieke sectoren. Een goed voorbeeld daarvan is Waterapps, een soort supergeavanceerde Buienradar die gebruikt wordt door boeren in onder meer Bangladesh en Ghana. In die landen wordt door klimaatverandering het weer steeds onvoorspelbaarder: dan regent het weer veel te veel, dan is het opeens wekenlang droog. Voor boeren is dat funest, want zij baseren hun keuzes (wel of niet zaaien, wel of geen mest gebruiken) op dat weer. Hoe eerder ze weten wat eraan komt, des te beter kunnen ze zich voorbereiden.
“
Door indigenous knowledge mee te nemen in de weersvoorspelling, kregen de boeren meer vertrouwen in onze app
De lokale boer in Bangladesh baseert zijn zaad- en oogstperiode op het weer, dat steeds lastiger te voorspellen is door klimaatverandering. Foto: Shutterstock
Het lastige is alleen dat het lokale KNMI zich vooral richt op de korte termijn. De weerdiensten aldaar zijn opgezet voor de luchtvaart, en die hoeven maar een dag vooruit te kijken. Boeren hebben juist langetermijnvoorspellingen nodig. Je wilt bijvoorbeeld zaaien als je weet dat het een paar dagen daarna gaat regenen, want anders sterft het zaad. Mest en pesticiden wil je daarentegen juist gebruiken als het gegarandeerd even niet regent, anders spoelen alle werkzame stoffen weg. Op die manier kunnen boeren hun grondstoffen effectief inzetten en veel onnodige kosten besparen.
Eenden en insecten
Maar een app op zich is niet voldoende. Ook de communicatie van de weersvoorspellingen is heel belangrijk. Want waar ‘ons’ KNMI bijna blind vertrouwd wordt, daar denken sommige boeren in Ghana en Bangladesh dat ze moedwillig verkeerd geïnformeerd worden door de overheid, of dat het gewoon niet klopt. Ludwig: “Terwijl die diensten feitelijk niet slechter voorspellen dan het KNMI hier. Zeker hun 24-uursvoorspelling is best goed.”
Het team van Ludwig zette daarom in op twee sporen. De eerste was om landbouwattachés, lokale landbouwwoordvoerders die namens de overheid boeren helpen, bij het project te betrekken. Zij worden namelijk wél vertrouwd, dus als zij Waterapps aanraden, dan moet het wel kloppen. Ten tweede betrok het team van Ludwig de boeren bij hoe de app werkt, eruitziet en communiceert. “Want als je mensen mede-verantwoordelijk maakt voor de ontwikkeling, ontstaat er ook vertrouwen.”
Lokale bewoners in Bangladesh maken op de Farmers Weather Schools kennis met Waterapps. Foto's: Uthpal Kumar
Boeren mochten bijvoorbeeld zelf iedere dag het weer voorspellen, inclusief hun motivatie daarvoor. “Een belangrijk onderdeel van dit onderzoek is om lokale kennis, indigenous knowledge, te integreren in wetenschappelijke kennis over weersvoorspellingen. Boeren zien bijvoorbeeld bepaalde insecten of eenden tevoorschijn komen als het gaat regenen. Ook zijn er wolkentypes of een verandering in luchtdruk die dit aangeven, net als hoe de zon en de maan eruitzien. Eerst geloofde ik dat niet, maar voor sommige indicatoren konden we een wetenschappelijke verklaring vinden. En door zulke elementen mee te nemen in de weersvoorspelling, kregen de boeren meer vertrouwen in onze app.”
Cyclonen voorspellen
Ook kregen de boeren regenmeters, zodat ze zelf zagen of ze gelijk hadden en zich ervan bewust werden hoe moeilijk het is om zoiets variabels als regen te voorspellen. “Boeren communiceerden hun voorspellingen met elkaar via Facebook- en Whatsapp-groepen. Wij deden daarbij de wetenschappelijke voorspelling voor een dag. Aan het einde van de dag kon je zien wat iedereen had voorspeld. Dat leverde veel discussies op, wat voor iedereen nuttig was. En wij konden die gesprekken, die normaal alleen onder de boom plaatsvinden, weer analyseren. Dat was een groot voordeel voor ons.”
“
Wij zagen een cycloon al zeven dagen van tevoren aankomen, waardoor boeren zich konden voorbereiden
Een obstakel bleek daarbij hoe je boeren leert omgaan met langetermijnvoorspellingen, aangezien die altijd ‘slechts’ voorspellingen zijn, en nooit gegarandeerde waarheden. “Een app alleen werkt niet, er moet altijd training bij. Boeren moeten leren om beslissingen te nemen op basis van de informatie en begrijpen wat de onzekerheden zijn.” De app was voor de boeren in Bangladesh bijvoorbeeld eerst te ingewikkeld, met percentages. “Daar konden zij geen acties aan verbinden. We hebben daarom trainingen gegeven en de betrouwbaarheid vertaald naar kleurcodes.”
“
Het is niet mijn doel om beleidsmakers te beïnvloeden. Ik wil dat mensen hiermee aan de slag kunnen
In Ghana, waar de landbouwgrond erg droog is, kijken de boeren uit naar regen. Foto: Shutterstock
Maar Waterapps is meer dan een geavanceerde buienradar alleen. In Bangladesh speelt het gevaar van cyclonen. In 1973 was er een enorme cycloon die honderdduizenden doden veroorzaakte. Sindsdien is er een heel goed waarschuwingssysteem. “Maar dat is enkel gericht op het redden van mensenlevens. Het zegt hooguit drie dagen van tevoren dat er een cycloon aankomt, wat genoeg tijd geeft om te evacueren. Maar in ons model zagen wij een cycloon al zeven dagen van tevoren aankomen. Boeren konden daardoor allerlei dingen doen, zoals hun schuren versterken, oogsten binnenhalen, eten voor de dieren verzamelen en bomen snoeien zodat hun huizen niet verwoest werden door takken.” Het eerder opgebouwde vertrouwen speelde daarbij een cruciale rol, denkt Ludwig. “Normaal hadden die boeren onze voorspelling niet geloofd, maar we hadden net een heel proces met trust building achter de rug. Dat ze naar onze voorspelling gehandeld hebben, heeft de boeren heel veel schade en kosten bespaard.”
Blijvend gebruik
De grote uitdaging is nu hoe de app, inclusief de trainingen via lokale weather schools, duurzaam gebruikt blijft worden, liefst door steeds meer boeren. Het team van Ludwig wil daarom trainingspakketten maken voor de landbouwattachés, zodat zij meer kennis krijgen over kennis en klimaat en die kunnen delen. “Verder willen we een link leggen tussen de attachés en het lokale KNMI: wat hebben de boeren nodig en hoe kan dit instituut dat leveren?” Ook kijken zij naar samenwerking met overheden of landbouwcoöperaties, zodat zij de uitrol verzorgen.
Bangladesh staat in de frontlinie van klimaatverandering, met alle gevolgen van dien. Aan de kusten, waar maar beperkt ruimte is voor landbouw, staat de voedselproductie onder enorme druk als gevolg van de temperatuurstijging, watertekorten en hevige stormschade. Door verder vooruit te kunnen kijken naar het weer, kunnen boeren beter anticiperen en zelfs oogsten redden.
Aangezien het realiseren van de modellen, apps en trainingen geld kost, werken Ludwig en zijn collega’s ook aan businessmodellen. Er wordt onder meer gedacht aan een mobiel abonnement met een premiumpakket dat de app bevat. Vodafone is daarin geïnteresseerd, enerzijds vanuit goodwill, anderzijds om klanten in die landen te krijgen en te binden. Ook zijn er experimenten met een betaald abonnement en advertenties in de app.
Van Heineken tot Transavia
Maar het zijn niet alleen boeren die kunnen profiteren van de Climate Information Services. Waterschappen in Nederland kunnen bijvoorbeeld beter inschatten hoe nodig het is om grondwater te leveren aan boeren als zij beter weten op welke termijn het weer gaat regenen. Ook het toerisme kan hier zijn voordeel mee doen. “Gaat een partij als Transavia al net iets eerder dan zijn concurrentie naar Griekenland vliegen omdat het daar goed weer wordt, dan kan dat flink wat geld opleveren.” Ook bierbrouwer Heineken, die voor zijn processen én grondstoffen veel water nodig heeft, is geïnteresseerd. Met goede klimaatvoorspellingen kan hij namelijk beter inschatten waar fabrieken moeten komen.
En beleidsmakers? Zijn die ook al overstag? “Beleidsmakers zien dat dit werkt”, concludeert Ludwig voorzichtig. “De Europese Unie investeert in Climate Information Services, net als de Wereldbank. Zij beseffen dat dit een goede manier is om boeren te helpen. Maar het is niet mijn doel om beleidsmakers te beïnvloeden. Ik wil dat mensen hiermee aan de slag kunnen.”
Online
Lees meer over Climate Information Services
Lees meer over het onderzoek van het Wagenings Instituut voor Milieu en Klimaatstudies (WIMEK)
Bekijk de website van Waterapps
Deel dit artikel