Werken aan de uitdagingen van vandaag en morgen

Ons klimaat verandert ingrijpend en de biodiversiteit staat onder druk. In de landbouw, in steden en op het platteland ontstaan enorme problemen met de waterkwaliteit en –hoeveelheid. En voldoende, veilig, duurzaam geproduceerd en betaalbaar voedsel voor iedereen blijft een uitdaging, zowel lokaal als wereldwijd.

De VN heeft voor de aanpak van deze uitdagingen Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG's) opgesteld, die een dringend beroep doen op alle landen – zowel ontwikkelde als ontwikkelingslanden – om actie te ondernemen en daarbij wereldwijd samen te werken. Duurzaamheid en voedselzekerheid zijn in de huidige tijd actueler dan ooit, onder meer door geopolitieke veranderingen die voor spanning en onzekerheid zorgen.

Wageningen University & Research (WUR) houdt zich onder andere bezig met deze uitdagingen. WUR streeft daarbij naar het vinden van nieuwe antwoorden en oplossingen, vaak door internationale samenwerking. Bijvoorbeeld in Europa. Deze publicatie bevat een overzicht van recente Europese projecten die door WUR worden gecoördineerd of waaraan WUR een substantiële bijdrage levert. De verhalen laten zien hoe waardevol Europese onderzoekssamenwerking is: voor WUR, voor Nederland en voor Europa.

Hoe kan de veehouderij minder methaan uitstoten, en hoe motiveren we veehouders om hun steentje bij te dragen? Hoe kunnen we ecosystemen in zeeën en oceanen beschermen en ze tegelijk duurzaam en multifunctioneel gebruiken? Hoe bestrijden we toekomstige pandemieën en hoe bereiden we ons daarop voor? Hoe gaan we voedselverspilling tegen en stimuleren we gezonde eetgewoonten? Hoe kunnen we de nieuwste kennis over bodemkwaliteit gebruiken om gedragsverandering bij betrokkenen te stimuleren?

Dit zijn enkele voorbeelden van dringende vragen en uitdagingen die niet stoppen bij de grens, wat internationale samenwerking onmisbaar maakt bij het onderzoeken en aanpakken ervan. Bovendien heeft geen enkele universiteit of onderzoeksinstituut toonaangevende expertise op alle gebieden in de wetenschap, of op innovatie en implementatie. Daarom werkt WUR nauw samen met nationale en internationale partners op het gebied van onderzoek, beleid, bedrijfsleven, landbouw en maatschappij om samen tot antwoorden te komen.

Deze grensoverschrijdende samenwerking is niet nieuw. Het eerste kaderprogramma voor onderzoek op Europese schaal werd bijna veertig jaar geleden opgezet. Inmiddels zijn we aangekomen bij het negende kaderprogramma, Horizon Europe (2021-2027), met een indrukwekkend budget van 95,5 miljard euro voor onderzoek en innovatie.

In het vorige EU-kaderprogramma, Horizon 2020, was WUR betrokken bij meer dan 430 EU-onderzoeksprojecten, goed voor een totale Europese bijdrage van 256 miljoen euro voor onderzoek. Dit patroon zet zich voort in het nieuwe kaderprogramma Horizon Europe. Bij de meest recente oproep werden 52 WUR-projecten (en 37,5 miljoen euro) toegekend van de 128 ingediende projecten in cluster 6, ‘Food, Bioeconomy, Natural Resources, Agriculture and Environment’. Meer dan 40 procent van de aangevraagde projecten van WUR is dus toegekend, terwijl dat in deze call gemiddeld 20-25 procent is.

Dit bewijst hoe goed WUR is geïntegreerd in Europese projecten, en dat Nederland er in dit onderzoeksdomein financieel op vooruitgaat. Niet alle kosten in deze EU-projecten worden gedekt door de bijdrage van de Europese Commissie. WUR moet zelf 30 procent bijleggen, voornamelijk uit overheidssubsidies. In ruil voor deze investering in cofinanciering krijgen WUR en Nederland toegang tot allerlei onderzoekscapaciteit, state-of-the-art kennis en innovaties van consortiumpartners uit heel Europa.

Europese onderzoeksresultaten worden opgenomen in de strategische kennisbank van WUR, onder andere om het beleidsondersteunend onderzoek voor het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) te verbeteren. Maar ook voor innovaties in de landbouw- en voedselsector in Nederland via publiek-private samenwerkingsprojecten. Dergelijke projecten horen bij het missiegedreven innovatiebeleid van de overheid. Fundamenteel onderzoek uitvoeren en verder ontwikkelen in samenwerking met Europese partners blijft essentieel voor WUR en voor Nederland, zoals ook werd geconcludeerd bij de recente evaluatie van de TO2-instellingen. Wageningen Research, onderdeel van WUR, behoort tot de TO2-federatie, een samenwerkingsverband van vijf toonaangevende Nederlandse instellingen voor toegepast onderzoek.

WUR neemt deel aan Europese projecten, discussies en werkzaamheden, wat ook bijdraagt aan de wetenschappelijke onderbouwing van de ambities, agenda en belangen van de Nederlandse overheid ten opzichte van de Europese Unie. WUR vervult regelmatig een rol voor de Nederlandse overheid door expertise in te brengen in Brussel en helpt zo bij de heldere verwoording van de agenda over wat Nederland belangrijk vindt.

Bovendien hebben de resultaten van Europese onderzoeksprojecten gevolgen op internationaal niveau en in de afzonderlijke Europese lidstaten. Het programma Horizon Europe is de Europese subsidieregeling voor onderzoeks- en innovatieprojecten om de ambitieuze Europese Green Deal-doelstellingen te ondersteunen en te verwezenlijken, met de ‘Farm to Fork’-strategie, biodiversiteitsstrategie en draaiboeken voor pandemieën als belangrijke onderdelen. Deze Green Deal-ambities zijn bijzonder relevant voor Nederland, maar zetten ook een bredere wereldwijde standaard.

Als laatste wordt het onderzoekswerk van WUR in Europa en elders zeer gewaardeerd en over de hele wereld erkend. Wageningen trekt veel Europese en internationale studenten en professionals aan voor opleiding, werk of samenwerking. Tegelijkertijd ontstaan er bij WUR mogelijkheden om nieuwe bedrijven op te starten en werkgelegenheid te creëren. WUR is het middelpunt van een levendig en bruisend ecosysteem waar bedrijven, start-ups, spin-offs, onderzoeksinstituten, jonge studenten, professionals en wetenschappers samenkomen. Het Europese werk op het gebied van onderzoek en innovatie helpt om Nederland wereldwijd op de kaart te zetten als hét centrum voor onderzoek, onderwijs en innovatie op het gebied van duurzaam voedsel en de leefomgeving.

In dit magazine, dat voortdurend wordt bijgewerkt, zijn de opbrengsten te vinden van de betrokkenheid van WUR bij Europese projecten en werkzaamheden: voor Europa, voor Nederland en voor de wetenschap. Wij zijn trots op onze vroegere en huidige positie, werkzaamheden en impact in Europa. We kijken er dan ook naar uit om met onze internationale collega’s te blijven samenwerken aan nieuwe uitdagende Europese projecten en partnerschappen.

Prof.dr ir. Arthur P.J. Mol Rector Magnificus / Vice-president Wageningen University & Research